Dâng lễ vào đền Bà Hoàng.

Bà Hoàng tên thật là Tôn Minh Đức, được nhân dân gọi là Minh Đức hoàng hậu. Bà là người dân tộc Tày ở châu Khau Sầm (xã Vĩnh Quang, huyện Hòa An, nay thuộc Thành phố). Chồng bà là Nùng Tồn Phúc, thủ lĩnh châu Quảng Nguyên.

Lễ cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu.

Thời bấy giờ, phụ nữ không được học chữ, là con của một gia đình khá giả và có học nên mọi việc bà rất tinh thông và sáng tạo. Bà Hoàng là người truyền lại cho đồng bào dệt ra những tấm vải chàm truyền thống.

Vì thông thạo chữ nghĩa, bà còn biết nhiều loại thuốc chữa bệnh cho gia súc, giúp đồng bào bảo vệ gia súc trong các đợt dịch bệnh, được nhân dân tôn thờ là “Thần gia súc”. Thời nhà Lý, bà được phong là “Thượng đẳng thần, xuân thu nhị kỳ quốc lễ”, các triều đại sau gia phong mỹ tự.

Năm 2008, đền Bà Hoàng được UBND tỉnh công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh và giao cho UBND phường Sông Bằng quản lý. Lễ hội đền Bà Hoàng là nét đẹp văn hóa trong đời sống tâm linh, thể hiện truyền thống hướng về cội nguồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc.

Hằng năm, lễ hội tổ chức vào ngày rằm tháng Giêng âm lịch, nhưng từ ngày 14 đã diễn ra nghi thức truyền thống của địa phương. Lễ hội vừa thể hiện lòng thành kính với Bà Hoàng Đại Vương, vừa mang tính chất cầu mùa, cầu phúc, mong bà ban cho cuộc sống an lành, may mắn, đây cũng là dịp người dân địa phương và du khách gần xa tưởng nhớ công đức của bà.

Du khách hái lộc tại lễ hội.

Năm nay, cùng với lễ tế bà và lễ dâng hương, nhân dân và du khách đến dự lễ, cầu an, cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, cuộc sống bình an và tham gia các hoạt động văn hóa truyền thống. Các cụ cao niên làm Lễ tế dâng Bà Hoàng theo nghi thức truyền thống của địa phương.